Người thuê tàu định hạn (time charterer) đã ký một hợp đồng vận chuyển theo chuyến (voyage C/P) chở lúa mì từ một cảng Ấn Độ (Bombay) về một cảng Việt Nam và đã tính toán thời gian phù hợp để khi tàu đến cảng có thể bốc hàng (loading) ngay, không phải chờ đợi cầu bến. Tuy vậy, trên đường chạy đến cảng bốc hàng, tàu bị hỏng máy, phải ghé vào một cảng dọc đường (trên cùng tuyến hành trình) để sửa chữa từ 15:00 ngày 28/8/2003 đến 08:00 ngày 3/9/2003. Sau đó, tàu tiếp tục khởi hành và đến cảng Bombay 15:00 ngày 6/9/2003. Do đến chậm trễ, tàu phải chờ đợi cầu bến đến 07:00 ngày 11/9/2003 mới được vào cầu bốc hàng. Người thuê tàu định hạn cho rằng, ngoài thời gian tàu bị trừ tiền thuê do hỏng máy, thời gian tàu phải chờ đợi cầu bến do không đến cảng đúng thời gian dự kiến, từ 15:00 ngày 6/9/2003 đến 07:00 ngày 11/9/2003 cũng không được tính vào thời gian thuê tàu, tức là phải trừ tiền thuê (offhire). Chủ tàu không chấp nhận ý kiến này và cho rằng chỉ được trừ tiền thuê tàu cho thời gian tàu bị hỏng máy từ 15:00 28/8/2003 đến 08:00 ngày 3/9/2003. Quan điểm nào đúng?
Trong thuê tàu định hạn (time charter) người thuê tàu phải trả tiền thuê tàu khi tàu ở trong tình trạng như hợp đồng quy định, tiếng Anh gọi là “contractual state”, tức là tàu phải luôn luôn ở trong trạng thái hoạt động (full working) về mọi mặt (thuyền bộ, trang thiết bị, giấy tờ …) để người thuê tàu có thể sử dụng (disposal) tàu. Nói cách khác, tàu sẽ bị trừ tiền thuê tàu (offhire) nếu vì lý do nào đó mà tàu không thể hoạt động theo yêu cầu của người thuê như đã thoả thuận trong hợp đồng. Ví dụ: tàu đến cảng dỡ hàng nhưng không thể dỡ hàng ngay vì thuyền viên buôn lậu nên tàu bị bắt giữ, thời gian tàu bị bắt giữ sẽ không được tính tiền thuê tàu.
Bộ Luật Hàng hải Việt Nam năm 2005, Điều 136, khoản 1 nêu: “Người thuê tàu không phải trả tiền thuê tàu cho thời gian tàu không đủ khả năng khai thác do hư hỏng…”. Trong trường hợp này, sau khi sửa chữa xong lúc 08:00 ngày 3/9/2003, tàu đã ở trong tình trạng theo yêu cầu của hợp đồng (contractual state), tức là tàu đã “full working”, và người thuê tàu có thể sử dụng (disposal) tàu. Như vậy, tiền thuê tàu phải được tiếp tục trả từ thời điểm này (08:00 ngày 3/9/2003). Việc tàu phải chờ cầu bến đến 07:00 ngày 11/9/2003 là do cảng bị ùn tàu (congestion), không thuộc trách nhiệm của chủ tàu. Dô đó, quan điểm của chủ tàu là đúng.
Ngô Khắc Lễ (Visaba)
