Trong một hợp đồng vận chuyển theo chuyến (voyage charter party), thời hạn bốc dỡ hàng (laytime) theo điều kiện “bù trừ” (reversible), mức phạt là 4.000 USD/ngày, mức thưởng bằng nửa mức phạt (2.000 USD/ngày). Căn cứ theo số lượng hàng ghi trên vận đơn, thời hạn bốc hàng là 12 ngày 20 giờ 40 phút, thời hạn dỡ hàng là 8 ngày 2 giờ 3 phút, tổng thời hạn bốc và dỡ là 20 ngày 22 giờ 43 phút. Thời gian thực tế tàu đã bốc hàng là 14 ngày 21 giờ 01 phút, dỡ hàng là 06 ngày 01 giờ 40 phút, tổng cộng là 20 ngày 22 giờ 41 phút.
Người vận chuyển cho rằng người thuê vận chuyển đã bốc hàng chậm, vượt quá thời hạn bốc hàng nên thời gian bị phạt tại cảng bốc là 02 ngày 00 giờ 21 phút. Theo người thuê vận chuyển, hợp đồng ký với điều kiện “reversible” nên họ được cộng thời hạn bốc hàng vào thời hạn dỡ hàng nên không bị phạt tại cảng bốc. Cụ thể, thời gian còn lại sau khi trừ thời gian đã sử dụng tại cảng bốc (14 ngày 21 giờ 01 phút) là 6 ngày 01 giờ 42 phút. Thực tế, người thuê vận chuyển đã dỡ hàng hết 06 ngày 01 giờ 40 phút, nên họ cho rằng không những không bị phạt mà còn được thưởng. Trong trường hợp này, người vận chuyển hay người thuê vận chuyển đúng?
Thuật ngữ “reversible” có nghĩa là người thuê vận chuyển có quyền lựa chọn, hoặc cộng thời hạn bốc hàng vào thời hạn dỡ hàng, rồi so sánh với tổng thời gian thực tế bốc và dỡ hàng để xác định thời gian được thưởng hoặc bị phạt, hoặc tính riêng thời hạn bốc hàng và thời hạn dỡ hàng, sau đó so sánh với thời gian thực tế bốc, dỡ hàng tại mỗi cảng để xác định thời gian được thưởng hay bị phạt cho mỗi cảng. Như vậy, người vận chuyển đã nhầm lẫn về việc ai có quyền được lựa chọn cộng thời hạn bốc hàng vào thời hạn dỡ hàng hoặc tính riêng cho mỗi cảng. Theo thuật ngữ này, quyền lựa chọn chỉ thuộc về người thuê vận chuyển và cần lưu ý, sau khi đã lựa chọn, người thuê vận chuyển không có quyền thay đổi nữa. Do đó, quan điểm của người thuê vận chuyển là đúng.
Trở lại sự việc nói trên, tổng số thời gian bốc dỡ thực tế và thời hạn bốc dỡ là gần như nhau (chênh lệch 02 phút), nhưng do người vận chuyển không nắm vững ý nghĩa của thuật ngữ “reversible” nên kết quả về mặt tài chính là hoàn toàn khác nhau. Đó là, theo người vận chuyển, thời gian bị phạt tại cảng bốc là hơn 02 ngày, nếu chỉ tính tròn số 02 ngày thì số tiền là 02 ngày x 4.000 USD/ngày = 8.000 USD; thời gian được thưởng tại cảng dỡ là 02 ngày (tính tròn số), số tiền là 02 ngày x 2.000 USD/ngày = 4.000 USD, bù trừ tiền thưởng vào tiền phạt, người thuê vận chuyển còn phải trả 4.000 USD (8.000 USD – 4.000 USD) cho người vận chuyển. Trong khi đó, theo cách tính đúng với quy định của thuật ngữ này mà người thuê vận chuyển đã làm thì tổng thời gian bốc dỡ hàng thực tế còn ít hơn 02 phút so với thời hạn theo hợp đồng quy định. Do đó, người thuê vận chuyển không phải trả một khoản tiền phạt nào cho người vận chuyển, mà thực ra còn được thưởng (thời gian 02 phút)./.
Ngô Khắc Lễ (Visaba)
